Çocuklar için Güvenli İnternet Serisi – Beş kitap

Merhaba, kitap değerlendirmeme geçmeden önce yazar Yeşim Özen Açıl hanım'a dikkat çekmek isterim. 

Yeşim Özen Açıl’ı bu kitapla tanıdım ve açıkçası sadece yazdıklarıyla değil, arkasındaki hikâyeyle de çok etkilendim. Eğitim teknolojileri alanında derinleşmiş, hem akademik birikimi olan hem de sahada çocuklara birebir dokunan bir eğitimci. ENKA Okulları’nda bilişim teknolojileri öğretmeni olarak çalışıyor ama yaptığı işler bunun çok ötesinde. Özellikle hastanede tedavi gören çocuklara yönelik artırılmış gerçeklik ve kodlama projeleri, ona duyduğum hayranlığı katladı diyebilirim.

Eğitim Teknolojileri Zirvesi’nde yürütme kurulunda olması, sosyal medya komitesini yönetmesi, dijital hikâye anlatımıyla aldığı ödüller… Tüm bunlar, teknolojiyle eğitimi gerçekten anlamlı bir şekilde buluşturduğunu gösteriyor. Ama bence onu özel kılan şey; teknolojiye sadece teknik bir araç olarak değil, çocukların hayatına umut ve iyilik taşıyan bir köprü olarak bakması.

İlk kitabı “Tekno Tavşan Teta”dan bu yana çocuklara teknolojiyi sevdiren, düşündüren ve yön gösteren içerikler üretmesi çok kıymetli. Onun yazdıklarını okurken, “iyi ki böyle öğretmenler var” dedim. Eğitimde fark yaratan, kalbiyle iş yapan bir isim.

Hadi şimdi seriye geçelim. 

Tekno Tavşan Tata dışındaki 4 kitabın son sayfasında yazarın ebeveynlere notu var konuyla ilgili. Yazarın yaklaşımını beğendim. Size bu notun özetini de paylaşacağım. 

1. TELEFON TOFİ

"Telefonla vakit geçirmeye mola verip Vovo'nun maceralarını okumaya ne dersin?

Çocukların son zamanlarda çok vakit geçirmeye başladığı teknolojik cihazlardan biri olan telefonlar ve telefonlar üzerinden yapılan dolandırıcılıklar üzerine farkındalık oluşturmak için yazılmış bir masal kitabı"

 

 

 

 

 

Yazarın Ebeveynlere Notu : 

Yazar, teknolojinin gelişimiyle birlikte telefonların sadece iletişim aracı olmanın ötesine geçtiğini ve hayatımıza pek çok yeni özellik kazandırarak girdiğini anlatıyor. Özellikle çocukların telefonları oyun ve video izleme amacıyla kontrolsüzce kullanmalarının fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimlerine zarar verebileceğini vurguluyor. Bu bağlamda uzmanların uyarılarına dikkat çekerek, uzun süreli telefon kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan duruş bozukluklarından biri olan “text neck” (mesaj boynu) sendromuna değiniyor.

Yazar, telefonların çocuklar tarafından bir oyuncak gibi görülmemesi gerektiğini, ebeveynlerin bu konuda tutarlı bir duruş sergilemeleri ve kurallar koymaları gerektiğini belirtiyor. Bu kuralların çocuklarla birlikte kararlaştırılması ve uygulanması, süreci daha sağlıklı hale getirecektir. Aynı zamanda telefon kullanımının zararlarının çocuklara açık bir şekilde anlatılması, onların bu konuda bilinç kazanmalarını sağlayacaktır.

Ebeveynlerin kendi telefon kullanım alışkanlıklarının da çocuklar üzerinde etkili olduğunu belirten yazar, çocuklara telefonun dışında alternatif etkinlikler sunmanın önemine dikkat çekiyor. Telefonun yemek sırasında dikkat dağıtıcı bir araç olarak kullanılmaması, çocuğun hem fiziksel sağlığı hem de teknolojiye olan bağımlılık düzeyi açısından oldukça kritiktir.

Son olarak çocukların oyun, spor ve kültürel etkinlikler gibi sosyal aktivitelere yönlendirilmesi gerektiğini savunan yazar, bu sayede hem dijital dünyadan sağlıklı bir şekilde uzaklaşabileceklerini hem de sosyal becerilerini geliştirebileceklerini ifade ediyor. Bu sürecin zaman zaman zorlayıcı olabileceğini kabul eden yazar, sabırlı ve tutarlı bir ebeveynlik yaklaşımının çocukların dijital cihazlarla olan ilişkisini sağlıklı hale getirmede büyük katkı sağlayacağını vurguluyor.

     2. BİLGİSAYAR BOTİ

"Bilgisayar oyununa mola verip Nana'nın maceralarını okumaya ne dersin?

Çocukların son zamanlarda çok vakit geçirmeye başladığı teknolojik cihazları kullanırken sağlıklarına da dikkat etmeleri gerektiği konusunda bilgi edindirmek üzere yazılmış bir masal kitabı"

 

 

 

 

 

Yazarın Ebeveynlere Notu:

Bu kitapta Yeşim Özen Açıl, teknolojik cihazların hayatımıza sağladığı kolaylıkların yanında, fiziksel sağlığımıza verdiği zararlara da dikkat çekiyor. Özellikle çocukların bilgisayar başında geçirdiği sürede ortaya çıkabilecek duruş bozuklukları, göz yorgunluğu, kol-ayak ağrıları gibi sorunlara karşı biz ebeveynleri bilinçli olmaya çağırıyor.

Yazar, çocukların ekran başında sağlıklı kalabilmeleri için basit ama etkili öneriler sunuyor: dik oturuş, ayak desteği, ekran hizalaması, doğru mesafe, sağlıklı atıştırmalıklar ve en önemlisi de hareket etmeyi unutmamak. Her otuz dakikada bir verilen küçük molaların, çocukların beden ve zihin sağlığı için ne kadar kıymetli olduğunun altını çiziyor.

Bu kitapta sadece fiziksel ergonomi değil, aynı zamanda teknolojiyi dikkatli ve bilinçli kullanma alışkanlığı da merkeze alınıyor. Emerson’un “Sağlıktan büyük zenginlik yoktur” sözüyle desteklenen mesaj çok net:

Teknoloji hayatımızda kalıcı ama sağlığımızı feda etmeden, doğru kullanmayı öğrenmeliyiz.

Yeşim Özen Açıl, her zamanki gibi teknolojiyle yasakçı değil, rehber bir ilişki kurmayı savunuyor. Ve bu kez bizi, çocuklarımızın dijital sağlık bilincini henüz küçük yaşlardan itibaren inşa etmeye davet ediyor.

      3. TABLET TOBİ

"Tabletinle oynamadan önce Susi ve Tablet Tobi'nin hikayesini okumaya ne dersin?

Çocukların üçte birinin yürümeyi ya da konuşmayı öğrenmeden önce tablet kullanmayı öğrendiği çağımızda tablet kullanma konusunda bilinç oluşturmak üzere yazılmış bir masal kitabı"

Yaş itibariyle okul öncesi hedeflendiği için tablet kullanım süresine dikkat çekmek için "tabletin çok yorulduğu" üzerine empati geliştirilmeye çalışılmış. Zavallı Tobi çok yoruluyor diyerek az kullanıma yönlendiriyor. Bu şekilde başlanabilir elbet. Ama sonrası da önemli. 

 

 

 

 

 

Yazarın Ebeveynlere Notu : 

Bu kitapta Yeşim Özen Açıl, tablet kullanımının çocukların hayatında nasıl hızla yaygınlaştığını ve bu sürecin onların bedensel, zihinsel ve duygusal gelişimleri üzerindeki etkilerini derinlemesine ele alıyor. Artık bir tabletin sadece oyun ya da video aracı değil, çocukların dünyasında “eksik hissedilen” bir ihtiyaç gibi görüldüğünü gözler önüne seriyor.

Yazar, bilimsel araştırmalardan da destek alarak, 0-2 yaş grubunun ekranla hiç tanışmaması, 3-5 yaş grubunun günde en fazla 1 saat ve 6 yaş üzerinin en fazla 2 saat ekran kullanması gerektiğini vurguluyor. Ancak önemli olanın sadece süre değil, içerik ve ebeveynin rehberliği olduğunu özellikle belirtiyor.

Çocuklara ekran sınırı koymanın yanı sıra, ekranın alternatifi olabilecek oyunlar, etkinlikler ve birlikte geçirilen kaliteli zamanın önemine dikkat çekiyor. Çocuğa “dur” demekten çok, birlikte kurallar belirleyip sorumluluk vermenin daha etkili olacağını savunuyor.

Tabletlerin yemek masasında kullanılmaması gerektiğini özellikle vurgulayan yazar, “tablet bitince değil, oyun bitince kalkılır” anlayışını değiştirmemiz gerektiğini belirtiyor. Ayrıca çocukların oynadığı içerikleri mutlaka ebeveynlerin de bilmesini, birlikte değerlendirmesini öneriyor.

Ve çok çarpıcı bir alıntıyla kitabın mesajını özetliyor:

“Teknolojiyi tümüyle yermek, tuzdan arındırılmış deniz suyu ile yeşeren bahçeleri görmeden gelmek; onu gözü kapalı övmek ise Hiroşima’yı unutmaktır.”

Yani mesaj açık: Teknolojiyi ne tamamen şeytanlaştırmalı, ne de sorgusuz kabullenmeliyiz.

Çocuklarımızı bu dijital dünyanın içinde bilinçli, kontrollü ve dengeli bir şekilde büyütmek için bizim yönlendirmemize ihtiyaçları var.

       4. BİRAZ DAHA YOUTUBE İZLEYEBİLİR MİYİM?

"Youtube videonu durdurup Dada'nın maceralarını okumaya ne dersin?

Çocukların son zamanlarda en çok sevdiği şeylerden biri olan Youtube'da video izleme konusunda farkındalık oluşturmak üzere yazılmış masal kitabı."

Önemli not : Hikayede anne Dada'ya ekranı veriyor ve misafirlerle sohbete dalıyor. Sonra neden süreni aştın, gözlerin yoruldu diyor 🙂 

Açıkçası bu kitabı okurken ebeveynin tutumunu da eleştirmek için alan açmanızda fayda var. Acaba bu hikayede anne ne yapabilirdi vb sorular faydalı olacaktır. 

 

 

 

 

 

Yazarın Ebeveynlere Notu:

Yeşim Özen Açıl bu kitabında, teknolojinin çocukların hayatına hızlı ve kontrolsüz bir şekilde girdiğini, özellikle YouTube videoları izleme alışkanlığının küçük yaşlarda yaygınlaştığını anlatıyor. Henüz konuşamayan çocukların bile ekranlar karşısında uzun vakit geçirmeye başlaması, yazarın dikkat çektiği önemli bir mesele. Ancak bu duruma yasaklarla değil, bilinçli ve dengeli bir yaklaşımla karşılık verilmesi gerektiğini savunuyor.

Araştırmalarla da desteklediği şekilde, küçük yaşta ekran karşısında geçirilen sürenin çocukların gelişimini olumsuz etkilediğini belirtiyor. Bu nedenle, çocuklarla birlikte kurallar koymayı, ekran süresini sınırlamayı ve içerikleri dikkatle seçmeyi öneriyor. Ayrıca ekranla geçirilen vaktin ailece, birlikte anlamlandırılmasının çocuklar üzerinde çok daha olumlu bir etkisi olduğunu vurguluyor.

Yazar, teknolojiyle barışık ama sınırları olan bir yaklaşımın en sağlıklı yol olduğuna inanıyor. Çocuklara yasak koymak yerine, teknolojiyi doğru kullanma becerisi kazandırmanın önemine dikkat çekiyor. Ebeveynlere, içerik seçiminden uygulama kontrolüne, dijital oyunlardan güvenlik önlemlerine kadar birçok pratik öneri sunuyor.

Ve mesajını şu cümleyle çok güzel özetliyor:

“Bugünün çocuklarını dünün yöntemleri ile eğitirsek, onları yarınların dışında bırakırız.”

Bu kitap, çocuklarını dijital dünyanın tehlikelerinden korumakla yetinmeyip, onları bu dünyanın bilinçli bireyleri olarak yetiştirmek isteyen ebeveynler için bir rehber niteliğinde.

       5. TEKNO TAVŞAN TATA İLE TEKNOLOJİK MASALLAR SERİSİ - 1

       DİJİTAL AYAK İZİNİ ÖĞRENİYORUM.

Bu kitap diğer 4 kitaba göre biraz daha ilkokul seviyesine uygun gibi. Daha uzun anlatımlar var. Dijital Ayak izi kavramı da, serinin devamı olan Dijital Vatandaşlık kavramı da okul öncesi için ağır olabilir. 

Kitabın konusu şöyle :

Tina teknolojiyi ve teknolojik aletleri kullanmayı çok seven bir kız çocuğudur. İnternette oyunlar oynamayı bahçelerinde arkadaşları ile oyun oynamaya tercih etmektedir. Bir gün anne ve babasının ısrarıyla arkadaşlarıyla oyun oynamak için bahçelerine çıkan Tina'nın yolu Tekno Tavşan Tata ile kesişir. Baytlar Diyarına doğru heyecan dolu bir yolculuğa çıkan ikili, internet ve dijital ayak izi kavramlarının derinliklerine indikleri bir macera yaşarlar. 

Hikayenin sonunda bazı sorular hazırlamış Yazar. Hem kitap hakkında aklımızda neler kalmış onu görmek için hem de sonrasında tartışmak için. Karakterlerin boyama sayfaları da var. Tam bir etkinlik kitabı olmuş. 

 

 

 

 

 

 

Kitabın arka sayfasında okuyucu yorumları arasında sektörün önde gelen uzmanları olduğu için onları da paylaşmak istedim. 

"Çocuklara interneti ve internet güvenliğini anlatmanın daha keyifli ve öğretici bir yolu olamazdı. Tavşan tata, Alice Harikalar Diyarındaki ünlü tavşanın 21.yy için kurgulanmış en yaratıcı versiyonu olarak karşımıza çıkıyor. Tavşan Tata'nın başka hikayelerini okumak için sabırsızlanıyorum."

Eğitim Teknolojileri Zirvesi Koordinatörü ve Yıldız Teknik Ünv Öğr Görevlisi Işıl Boy Ergül 

"Geleceğimiz ancak ve ancak hem doğayı hem teknolojiyi seven çocuklarımıza güzel olabilecek. Dolayısıyla bu sevimli kitabı çok değerli buldum."

Futurist, Ekonomist Mgen Gelecek Planlama Merkezi Kurucusu Ufuk Tarhan